BILIK DARJAH MESRA BUDAYA

1.0  PENDAHULUAN

       Malaysia merupakan sebuah negara yang didiami oleh rakyat berbilang kaum daripada pelbagai latar belakang budaya yang hidup aman dan damai bersama. Integrasi antara kaum ini seterusnya membentuk budaya Malaysia.Budaya ini menjadi sebahagian daripada budaya pendidikan di sekolah yang turut meliputi budaya dari segi lokasi, pekerjaan ibu bapa, pendidikan yang diterima, status ekonomi, sosial, keturunan, kuasa politik, bangsa, bahasa, adat resam, kepercayaan dan jantina. Justeru itu, bagi mewujudkan suasana pembelajaran yang kondusif, adalah penting bagi guru dan pihak sekolah untuk membina persekitaran bilik darjah yang mesra budaya.Guru perlulah kreatif dan bijak dalam menyediakan pelan bilik darjah yang mesra budaya.

      Umur, tahap persekolahan, minat dan keperluan murid-murid dalam kelas tersebut perlulah diambil kira dalam penyediaan pelan bilik darjah ini. Hasil daripada pembelajaran dalam persekitaran bilik darjah yang mesra budaya ini, kita dapat melahirkan murid-murid tanpa mengira latar belakang sosio -budaya yang seimbang daripada segi jasmani, emosi, rohani, intelektualdan sosial selaras dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Murid-murid ini seterusnya akan membentuk masyarakat yang harmonis dan aman serta berjaya.

         Menurut Najeemah Md. Yusof (2006), pembelajaran merujuk kepada perubahan tingkah laku atau pengetahuan hasil daripada pengalaman. Pembelajaran ini pula dipengaruhi oleh  persekitaran yang positif, atau disebut persekitaran pembelajaran kondusif iaitu merupakan satu komponen yang amat penting dalam proses pengajaran dan pembelajaran.  Dalam konteks pendidikan, Choong Lean Keow (2008) mendefinisikan persekitaran pembelajaran yang kondusif sebagai iklim dan budaya bilik darjah secara menyeluruh yang merangkumi beberapa aspek seperti pola komunikasi, reka bentuk, pelan lantai dan susun atur ruang fizikal dan kebolehan guru mengurus murid-murid dalam bilik darjah. Bersandarkan maksud tersebut, dapat difahami bahawa persekitaran pembelajaran kondusif merupakan satu keperluan wajib untuk memungkinkan proses pembelajaran berlaku dengan lancar. Persekitaran yang kondusif ini merangkumi empat aspek  iaitu  persekitaran fizikal, persekitaran psiko-sosial, peraturan bilik darjah dan rutin bilik darjah.       

2.0  Huraian Tentang Pelan Lantai.

       Setiap pelajar mempunyai cara pembelajaran yang berbeza-beza antara satu sama lain. Sebagai guru, kami tahu bahawa setiap individu pelajar itu mempunyai budaya, latar belakang keluarga, dan tahap sosioekonomi yang berbeza-beza Kepelbagaian yang wujud antara pelajar perlu dikaji dan difahami dengan sebaiknya dalam membantu untuk memahami gaya pembelajaran setiap orang pelajar dalam menentukan strategi pengajaran yang lebih berkesan. Oleh yang sedemikian kami sentiasa memastikan strategi yang dipilih bersesuaian dengan murid. Sebagai memenuhi keperluan pengurusan bilik darjah yang mersra budaya, beberapa langkah telah kami tetapkan ke arah itu. Antara langkah-langkah tersebut ialah:

2.1 Sebagai guru, kita perlu tahu bahawa setiap individu murid itu mempunyai  budaya agama latar belakang keluarga tahap sosio ekonomi yang berbeza-beza. Ia juga adalah satu impak yang sangat penting kepada murid untuk mencapai kejayaan daripada hasil pembelajaran mereka di sekolah.

2.2 Layanan yang sesuai ialah layanan berbentuk sama rata tanpa ada berat sebelah kepada murid-murid tanpa mengira status dan latar belakang kehidupan seseorang murid itu . Kepelbagaian murid, guru seharusnya bersikap adil dan saksama kepada murid-murid mereka. Sebagai contoh, apabila seseorang guru itu berbangsa Melayu, guru tersebut tidak seharusnya melebihkan murid bangsanya sendiri daripada murid-murid berbangsa lain. Ia akan memberi kesan secara langsung kepada murid-murid bangsa lain dan memberikan perspektif yang negatif terhadap guru tersebut. Dengan itu, pemupukan semangat perpaduan tidak dapat dicapai dengan jayanya. Oleh itu kami mengambil langkah dengan meletakkan murid-murid  dalam kumpulan yang mempunyai pelbagai kaum.

2.3 Dalam menghadapi kepelbagaian sosiobudaya di bilik darjah, guru seharusnya bijak mengendalikan bilik darjah. Sebagai contoh dengan mewujudkan satu persekitaran psikososial Guru tidak seharusnya memberikan layanan yang berat sebelah kepada murid-murid. Ditambah pula apabila di dalam sesuatu bilik darjah itu mempunyai murid-murid yang datang dari latar belakang keluarga yang berbeza, budaya yang pelbagai, agama yang berlainan dan tahap kognitif yang berbeza. Kami sentiasa memastikan layanan yang diberikan sama rata antara semua murid-murid tanpa mengira bangsa dan agama.

2.4 Interaksi dua hala yang bersifat ramah mesra dan produktif menimbulkan satu persekitaran yang mesra antara guru-murid mengeratkan serta merapatkan jurang perpaduan dalam kalangan mereka mudah dicapai semangat motivasi yang tinggi pemupukan perpaduan. Kedudukan antara murid-murid yang duduk menghadap antara satu sama lain membolehkan mereka berinteraksi dengan mudah. Dalam memupuk satu persekitaran psiko sosial yang baik di dalam bilik darjah, seseorang guru itu seharusnya mempunyai kemahiran dalam hubungan dengan manusia, khususnya murid-murid. Sebagai contoh, beramah mesra, bersikap positif, mendengar masalah murid, dan kebolehan memberi kata-kata pujian secara ikhlas . Ia merupakan satu tret yang penting bagi seorang guru. Lebih-lebih lagi apabila terpaksa menguruskan bilik darjah yang mempunyai kepelbagaian sosiobudaya, oleh itu kami sentiasa menunjukkan sikap ramah sama ada dengan memberikan senyuman atau dalam memberikan ucapan apabila berselisih dengan murid-murid dan lain-lain.

2.5 Dengan kata lain, di sini terdapatnya unsur-unsur kurikulum tersirat , di mana kami cuba untuk mendidik murid supaya menghormati antara satu sama lain serta memupuk sikap yang baik dalam kalangan mereka. Apabila mereka melihat guru yang berperwatakan mesra, secara tidak langsung memberikan mereka motivasi dalaman untuk menunjukkan sikap seperti guru itu.

      Guru perlu mengetahui pengetahuan yang mendalam tentang sesuatu etnik. Kami juga perlu sensitif dengan tabiat dan perangai bangsa sendiri dan penyataan yang dinyatakan dalam kelas. Pastikan bilik darjah membawa imej yang positif kepada pelbagai kumpulan etnik. Sebagai guru juga kami perlu sensitif dengan bangsa dan tabiat etnik pelajar dan tanpa menilai pelajar melalui luaran sahaja. Guru juga perlu bijaksana dalam membuat pilihan dan alat bantu mengajar. Mendalami budaya dan warisan etnik sendiri.

2.6 Mengetahui sensitiviti setiap etnik dengan lebih mendalam untuk mencapai objektif pengajaran. Sensitif dengan tahap perkembangan pelajar apabila terlibat dengan aktiviti bangsa, etnik, budaya dan bahasa.  Kami sentiasa berusaha untuk tonjolkan pelajar sebagai pemenang. Guru memainkan peranan yang penting dalam kejayaan pelajar. Kami gunakan teknik belajar bekerjasama dan kerja berkumpulan untuk memperkenalkan bangsa dan integrasi kaum di dalam sekolah dan kelas. Semua aktiviti di sekolah mestilah melibatkan pelbagai bangsa, agama dan etnik.

       Sebagai kesimpulannya kepelbagaian sosio budaya murid, secara tidak langsung menjadi cabaran utama dalam menghasilkan pengajaran dan pembelajaran yang berkesan. Guru perlu kreatif serta peka dengan aspek ini kerana ia akan berubah mengikut peredaran masa. Guru yang berjaya merealisasikan perkara-perkara ini merupakan guru yang berkesan dan cemerlang. Kepekaan guru terhadap kepelbagaian sosio budaya ini adalah sangat penting dalam dunia pendidikan. Apa jua cabaran yang mendatang, inilah dunia pendidikan yang sebenar dalam usaha menyatukan kepelbagaian pelajar yang pelbagai budaya seiring dengan konsep 1 Malaysia.

3.0  Pelan Lantai  Persekitaran Fizikal Bilik Darjah Yang Mesra Budaya

       Konsep pengurusan persekitaran fizikal bilik darjah yang mesra budaya adalah amat penting dalam pengajaran dan pembejaran dalam abad yang mencabar ini dan lebih-lebih lagi melibatkan murid-murid dari pelbagai latar belakang etnik.Pengurusan fizikal harus melewati bukan hanya dari aspek kemudahan prasarana serta kemudahan fizikal sahaja namun hasil dari pengurusan persekitaran fizikal dapat mewujudkan satu suasana serta iklim pembelajaran yang kondusif dengan mengambil kira keunikan perspektif dari pelbagai latar belakang budaya dan sosial.

       Pengurusan persekitaran fizikal bilik darjah telah dirumuskan oleh Fred Steele(1973) sedemikian “ the effects of physical setting in a classroom is a setting for social interaction, symbolic identification, growth, security,shelter and pleasure”. Kenyataan yang diutarakan oleh Steele (1973) disokong oleh Lambert (1994) yang menyatakan bahawa aspek persekitaran fizikal seperti dengan siapa dan di mana pelajar duduk dapat membantu dalam interaksi antara mrurid dari latar belakang lingustik dan kebudayaan yang berbeza.

Kriteria-kriteria Fizikal Umum Untuk Mewujudkan Persekitaran Bilik Darjah yang Mesra Budaya

3.1 Aspek Fizikal :-

       Terdapat meja dan kerusi yang sesuai dengan murid dan boleh diubah suai mengikut  keperluan aktiviti. Murid diletakkan dalam kumpulan  yang sama, terdiri daripada etnik yang berbeza,· Menyusun atur tempat duduk semula murid-murid dalam bilik darjah supaya terdapat kesamarataan taburan di antara murid-murid dari pelbagai kumpulan etnik dan tidak hanya satu kumpulan etnik dikelompokkan dalam satu kumpulan. Apabila ada perbincangan kumpulan atau aktiviti-aktiviti kumpulan ahli-ahli kumpulan akan terdiri dari pelbagai kaum etnik. Secara tidak langsung kepelbagaian kumpulan etnik dalam satu-satu kumpulan akan dapat diwujudkan serta memupuk satu suasana mesra budaya,.Pembelajaran dalam persekitaran fizikal yang mesra budaya akan merangsang pelajar untuk menimba ilmu secara berkesan

3.2  Sudut-Sudut Pembelajaran:-

       Dalam bilik darjah, terdapat pelbagai sudut pembelajaran dan aktiviti yang dapat membantu perkembangan intelek murid seperti sudut boneka, kognitif, kinestetik serta sudut kreativiti dan sebagainya.Di samping itu, terrdapat sudut-sudut bacaan seperti buku cerita dan majalah pendidikan dan sudut multimedia seperti komputer, televisyen dan multimedia.

       Aktiviti mengecat dinding dengan melukis mural -mural biasanya dilakukan oleh guru kelas sendiri atau beberapa murid yang menjadi pembantunya. Adalah sesuai sekiranya tema lukisan mural berkisar mengenai perayaan-perayaan serta kebudayaan perihal pelbagai kaum etnik di negara ini.Aktiviti sedemikian juga merupakan salah satu aktiviti yang sesuai yang boleh dilakukan oleh murid-murid dari pelbagai latar belakang kumpulan etnik supaya dapat memupuk perasaan kekitaan dalam kalangan mereka. Perbincangan serta persediaan untuk lukisan mural secara tidak langsung akan dapat memupuk nilai serta belajar untuk bertoleransi dan bekerjasama. Secara tidak langsung guru telah berjaya secara tidak langsung untuk memujudkan persekitaran mesra budaya.

       Ruang untuk bekerja adalah penting untuk memupuk nilai kerjasama dan tolong menolong antara murid dari pelbagai latarbelakng dan budaya.Tugasan yang di berikan oleh guru dapat di bincang diruang ini; di mana secara tidak langsung Atan, Kumari serta Kim Sengi dapat berbincang untuk mendapatkan jawapan atau fakta untuk tugasan mereka. Keberkesanan konsep ruang bekerja atau “work space” ini disokong oleh Woolfolk (2001) yang menyatakan sedemikian bahawa “ the physical environment of the classroom such as use of space, classroom setting and cocial dimensions interact to shape classroom culture”

3.3  Sudut-Sudut Pembelajaran dan Bacaan:-

       Selain daripada sudut-sudut yang biasa guru juga boleh mewujudkan sudut baru seperi sudut budaya, sudut sejarah dan sudut patriotik. Sudut-sudut ini dapat mendedahkan murid-murid kepada pelbagai agama, adat resam, kebudayaan serta kepercayaan dari pelbagai kaum etnik di negara ini. Secara tidak langsung murid-murid dapat memupuk nilai-nilai murni seperti sabar, toleransi serta hormat-menghormati yang merupakan komponen penting untuk mewujudkan perpaduan kaum .Guru juga boleh menyediakan pelabagai aktiviti - aktivti multimedia atau interaktif di setiap sudut pembelajaran tersebut untuk menarik minat murid-murid.Contohnya di sudut budaya ini Ali dapat mengetahui tentang kebudayaan serta agama Samy dan sebaliknya agar terdapat satu pemahaman yang jelas dan tidak prasangka agar tidak menyentuh isu-isu sensitif serta menjaga sensitiviti sesuatu kaum etnik.Begitu juga dengan murid-murid dari Sabah dan Sarawak.Tindakan mewujudkan sudut-sudut pembelajaran disokong oleh Morrow dan Weinstein (1982) yang menyatakan sedemikian “keep in mind to include a literacy center in your classroom to allow pupils to explore, investigate and discover knowledge”.

       Guru juga harus mewujudkan sudut-sudut sejarah dan patriotik; di mana sudut-sudut ini akan meyedarkan murid-murid betapa pentingnya perpaduan antara kaum-kaum dari pelbagai latar belakang etnik untuk mewujudkan sebuah negara yang aman dan makmur. Secara tidak langsung ini akan mewujudkan satu suasana mesra budaya dalam bilik darjah. Selain daripada sudut-sudut pembelajaran, guru juga boleh menyediakan sudut bacaan di mana bahan bacaan adalah terdiri dari buku-buku atau risalah-risalah dari Sabah dan Sarawak atau sebaliknya yang mengandungi informasi mengenai sesuatu kaum atau kumpulan etnik.

       Sudut pembelajaran elektronik adalah penting; di mana murid dari pelabagi latar belakang etnik dapat menggunakan perisian “software” yang di sediakan oleh guru seperti aktiviti interaktif dan multimedia untuk dapat melaksanakan tugasan dalam kumpulan.Semasa membuat tugasan murid-murid dapat memupuk serta menghayati nilai-nilai seperti bekerjasama, tolong menolong serta toleransi.

3.0  Kesimpulan

       Keberkesanan pengajaran dan pembelajaran akan terus meningkat setanding dengan mutu pendidikan di negara-negara maju yang lain. Budaya sekolah dan iklim sekolah merujuk kepada sejumlah nilai, budaya, praktis-praktis keselamatan dan struktur organisasi di sekolah yang mempengaruhi dan memberi kesan kepada proses pembentukan tingkah laku dan keselamatan pelajar di sekolah. Kaedah pengajaran dan pembelajaran (P&P), keterbukaan dan bentuk hubungan yang wujud antara pentadbir, guru, ibu bapa dan pelajar menyumbang kepada pembentukan iklim sekolah.Walau bagaimanapun, budaya sekolah dan iklim sekolah adalah dua bentuk yang saling berkaitan.

       Namun begitu, iklim sekolah lebih merujuk kepada kesan persekitaran sekolah ke atas pelajar manakala, budaya sekolah lebih merujuk kepada cara dan gaya guru dan staf bekerja dalam satu kumpulan. Maka jelaslah di sini bahawa iklim sekolah serta budaya sekolah  memainkan peranan yang sangat penting di dalam mewujudkan suasana pengajaran dan pembelajaran yang menarik. Untuk mewujudkan suasana interaksi sosial yang baik, guru dan pelajar perlu mengetahui peranan yang sebenarnya yang perlu dimainkan oleh setiap individu. Ini kerana dalam usaha menyesuaikan diri dalam masyarakat, pelajar dipengaruhi oleh berbagai-bagai egen sosialisasi termasuk keluarga, sekolah, rakan sebaya dan media massa.

       Sekolah sebagai institusi sosial bertanggungjawab mewujudkan interaksi sosial dan pembentukan sikap kepimpinan di kalangan pelajar dengan menekankan keberkesanan interaksi di dalam bilik darjah. Usaha dari segi perubahan pengajaran dan pembelajaran, meningkatkan  teknologi, infrastruktur dan perkakasan di sekolah seterusnya peranan dan tingkahlaku guru yang menggalakkan proses pengajaran dan pembelajaran, mengenalpasti perbezaan antara pelajar serta mempertingkatkan persekitaran fizikal bilik darjah harus dilaksanakan dengan berkesan supaya tidak ada lagi pelajar-pelajar yang akan tercicir dari arus pendidikan yang yang akan memberi impak kepada pembangunan negara. Peluang pendidikan yang sama rata perlu  diambil kira.